Chủ Nhật 8, Tháng Tám 2021, bởi
Ngành ĐTV (điện tử – tin học – viễn thông) và một số ngành kinh tế sản xuất, phân phối khác hiện nay đạt được tốc độ tăng trưởng cao một phần lớn là do sự có mặt của các tập đoàn công nghệ đa quốc gia dẫn dắt các chuỗi giá trị toàn cầu và một phần do các đơn hàng đang chuyển dịch dần ra khỏi Trung Quốc theo chiến lược “Trung Quốc + 1” của Bắc Kinh, bên cạnh những cố gắng của các nước cố thoát nghèo.
Sự dịch chuyển các nhà máy đến những địa điểm gần với Trung Quốc là để tận dụng được ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển sản xuất ở Trung Quốc cũng như định hướng xuất khẩu vào thị trường tiêu thụ lớn. Với lợi thế tương đối về lao động và vị trí địa—kinh tế thuận tiện, Việt Nam được hưởng lợi từ quá trình này, trở thành nơi tiêu thụ, trung chuyển và/hoặc cung cấp hàng ĐTV cho các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ, Liên minh châu Âu.
Nhưng nhìn về lâu dài, nhiều lợi thế nói trên có thể thay đổi do có những công nghệ đột phá (vd. in 3D, người máy và Internet kết nối vạn vật) đang được triển khai áp dụng nhanh chóng trong các ngành sản xuất và phân phối, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang hoành hành toàn cầu từ hai năm nay.
Chẳng hạn, công ty Foxconn (Đài Loan), chuyên về sản xuất các linh kiện máy tính và lắp ráp sản phẩm cho những thương hiệu lớn như Apple, Sony và Nokia đã sử dụng người máy thay thế cho 60.000 lao động tại các nhà máy của công ty này ở một số thành phố của Trung Quốc. Việc thay thế lao động bằng người máy tiết kiệm được chi phí do giá người máy đang giảm nhanh, đồng thời có thể vận hành liên tục trong thời gian dài giảm nhiều chi phí trong sản xuất.
Điều này thậm chí còn xảy ra sớm hơn ở Đông Âu của các nước cộng sản cũ. Nhà máy của Istvan Simon ở miền tây Hungary sản xuất hơn một triệu bộ phận bằng chất dẻo mỗi ngày nhưng vào một buổi sáng bận rộn, tại một trong những khu sản xuất lớn của nó chỉ có tiếng máy móc kêu vù vù. Công nhân đã biến mất tất cả.
Những chuyển đổi tương tự đang được tiến hành trên các dây chuyền sản xuất trên khắp các vùng phía đông của Liên minh châu Âu EU khi các hóa đơn tiền lương tăng cao làm suy giảm danh tiếng của một khu vực của “những cơ sở sản xuất giá rẻ”. Các chủ nhà máy từ Hungary đến Cộng hòa Séc và Ba Lan thấy mình không có nhiều lựa chọn ngoài việc đầu tư vào tự động hóa quy trình sản xuất của họ nếu họ muốn duy trì khả năng cạnh tranh.
Sản xuất trong khu vực đã bùng nổ kể từ khi EU mở rộng về phía đông vào giữa những năm 2000, với các công ty như nhà sản xuất ô tô Audi VOWG_p.DE và Daimler DAIGn.DE mở dây chuyền sản xuất địa phương và tạo ra hệ sinh thái nhà cung cấp, nhưng tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ gần đây đã dẫn đến sự thiếu hụt của người lao động và tiền lương tăng.
“Chúng ta có thể thấy sức lao động của con người được thay thế bằng máy móc và trí tuệ nhân tạo,” lãnh đạo công đoàn Hungary ông Zoltan Laszlo nói. “Không chỉ trong lĩnh vực xe hơi … mà còn trong ngành thép và máy móc.
“Những khoản đầu tư như vậy đã có thể được nhìn thấy trong những lĩnh vực này, dẫn đến mất việc làm. Bạn cần phải dán nhiều mảnh nhỏ lại với nhau và đột nhiên bạn sẽ có được một bức tranh lớn ”.
Số liệu về việc làm là một dấu hiệu cho thấy ngành công nghiệp của khu vực có thể đang ở một bước ngoặt.
Trong khi nền kinh tế Hungary tăng trưởng gần 5% vào năm ngoái và đầu tư vào lĩnh vực sản xuất tăng với tốc độ nhanh nhất trong ba năm, lĩnh vực này đã giảm gần 23.000 việc làm, kết thúc sáu năm tăng trưởng việc làm hàng năm. Dữ liệu của Séc cho thấy hàng năm mất gần một nghìn việc làm trong lĩnh vực sản xuất trong quý 3 năm 2019, cho thấy việc làm trong lĩnh vực này có thể đã giảm lần đầu tiên kể từ năm 2013 trong cả năm.
